اطلاعات کلی درباره لنزها

تاریخچه لنز:

ايده ساخت لنزهاي طبي را متعلق به لئوناردو داوينچي مي دانند. وي براي مطالعه روي جريانهاي آب رودخانه اي، نيمکره اي شيشه اي را روي صورت خود مي گذاشت و با استفاده از آن زير آب را بررسي مي کرد. اين موضوع مربوط به سال 1508 ميلادي است .

در آغاز قرن نوزدهم، همين ايده توسط توماس يانگ و سپس رنه دکارت بييشتر تکامل پيدا کرد و نهايتاً در اواخر دهه هشتاد قرن نوزدهم براي اولين بار لنز به مفهوم واقعي آن يعني براي تصحيح ديد بکار گرفته شد. اينکار توسط   Adolf Eugene Fick  چشم پزشک آلماني شاغل درشهر زوريخ (امروزه واقع در سوئيس)، در سال 1888انجام شد. اين عدسيها از جنس شيشه و بزرگ بودند و تمام قسمتهاي جلويي اسکلرا را مي پوشاندند. بهمين علت انها را لنزهاي اسکلرال يا صلبيه اي مي ناميدند. در سال 1910 پزشکي بنام ساميش سفارش ساخت يک نمونه از اين لنزها را به برادران مولر ميدهد. در اين مورد بخصوص، هدف پوشاندن چشم فردي بوده که در اثر سوختگي پلک فوقاني يک چشم را از دست داده بود .

در سال 1936 (1315 هجري ) با اختراع شدن نوعي پلاستيک بنام    Polymethyl methacrylate)  PMMA ) امکان نوآوري ديگري فراهم شد :  William Feinbloom  لنز اسکلرالي ساخت که مرکز آن از جنس شيشه و قسمت محيطي آن (که روي اسکلرا قرار مي گرفت) از جنس پلاستيک PMMA   بود.طولي نکشيد که لنزهاي اسکلرال تمامPMMA ساخته شد .

جالب اينجاست که تا آنزمان کسي فکر نمي کرد که اگر لنز را اندازه قرنيه بسازند، لنز روي چشم معلق خواهد ماند و براي همين هم تمام لنزها بصورت اسکلرال ساخته مي شدند و اولين بار در سال 1948،      Tuohy   که شغلش تراش لنز بود، بطور تصادفي قسمت اسکلرال يک لنز را خراب کرد و به فکر افتاد که لنز خراب شده را آنقدر کوچک کند که روي قرنيه جا شود. لبه هاي لنز را نيز تراشيد و صيقل داد و با کمال تعجب متوجه شد که لنز قرنيه اي که ساخته بود، روي چشم معلق مي ماند. اين يافته تحول بزرگي را ايجاد کرد .

   لنزهاي نرم از نوع HEMAهيدروکسي متيل متاکريلات (ماده زيربنايي تمام لنزهاي نرم)   توسط يک چشم پزشک  اهل چکسلواکي در سال 1960 ساخته شد. کاري که   Witcherle   ،   انجام داد بسيار با اهميت بود چرا که ماده اي که بدست آورده بود به آساني قابل تراش بود. اين ماده در ابتدا بصورت جامد تراشکاري مي شود و سپس با روش بخصوصي آبگيري آن انجام مي شود .

   لنزهاي ساخته شده از جنس پلي متيل متاکريلات ،  اساساً نفوذپذيري نسبت به اکسيژن ندارند و باعث خفگي قرنيه مي شوند.  اين لنزها علاوه بر سفت بودن و ناراحت بودن، مشکل ديگري نيز دارند، که  عبارتست از ضعف آنها از نظر آبدوستي (سطح آنها خوب خيس نمي شود). اما برتري آنها در اين است که راحت تراشيده مي شوند، بعد از تراشيدن قابل پوليش و تصحيح هستند و بخوبي روي چشم حرکت مي کنند.به همين علت عده اي از محققين بدنبال شناسايي ماده اي بودند که قابليت قالبگيري يا تراشکاري را داشته باشد ولي بر خلاف  پلي متيل متا آکريلات   بخوبي قادر به عبور دادن گازها باشد .

   اين ماده نهايتاً در سال 1965 ابداع شد. اين ماده در حالت پليمر شده شکل مواد ژله اي تقريباً سفتي را به خود مي گيرد و درحالت مونومر، بصورت مايع است.نام اين ماده  سيليکون الاستومر مي باشد. برتري بلامنازع اين ماده در توانايي نفوذپذيري آن نسبت به گازهايي چون اکسيژن و دي اکسيد کربن بوده اما نقصي هم دارد که اتفاقاً آنهم بلامنازع است: سيليکون الاستومر کاملاً آب گريز (هيدروفوب) است و به علت ساختارالکتروشيميايي خاصي که دارد، به هر سطحي که در جوار آن قرار گيرد مي چسبد. بدينترتيب، عدسيهاي تماسي سيليکون الاستومر به دو علت يعني چسبيدن به چشم  و هيدروفوب بودن شديد، خيلي زود از گردونه رقابت  خارج شدند .

  چند سال بعد از توليد لنزهاي سيليکون الاستومر،درسال1974 سيليکون را با PMMA ترکيب کردند و حاصل آن پيدايش لنزهاي RGP   بود و در واقع علت اينکه لنزهاي RGP در قياس با PMMA نفوذپذيري بهتري به اکسيژن دارند، همين وجود سيليکون در لنزهاي RGP است .

  سالهاتلاش محققين اين بود که سيليکون را با هيدروکسي متيل متاکريلات ترکيب نمايند.اگرچه اينکار به علت آب گريز بودن سيليکون ناممکن بنظر مي رسيداما بالاخره بعد از 18 سال، اين تحقيق در سال 1998به بار نشست. مسئول و پايه گذار اين تحقيقات يک اپتومتريست استراليايي به نام Brien A Holden OD-PhD بود وماده جديد سيليکون هيدروژل نامگذاري شد  که ماده سازنده نسل جديد عدسيهاي تماسي است .

لنزهاي تماسي در واقع يک ورقه نازک از يک پليمر شيميايي هستند که بر روي قرنيه قرار مي گيرند وباعث اصلاح عيوب انکساري چشم مي شوند البته لنزهاي تماسي استفاده هاي ديگري هم دارند وگاهي نيز براي بهبود زيبايي وتغيير رنگ چشم يا پوشيدن لک و کدورت قرنيه بکار برده ميشود
لنز ها از دو نوع کلي نرم soft وياسخت hard مي باشند لنزهاي نرم يا هيدروفيليک از جنس هيدروکسي اتيل متا کر يلات HEMA بوده وبر حسب نوع استفاده نيز به دو نوع روزانه Daily wear و استفاده مداوم Extended wear تقسيم بندي مي شوند .معمولا محتواي آب لنزهاي Exetended wear بيشتر است وبنابراين توانايي عبور دهي اکسيژن آن بيشتر است وبر حسب نوع آن ميتوان آنرا از يک هفته تا يک ماه نيز در چشم نگاه داشت اگر چه که اين نوع استفاده از لنز (بصورت طولاني)خالي از اشکال نيست و توصيه نيز نمي شود .
لنزهاي يکبار مصرف يا Disposable نيز از نوع لنزهاي نرم هستند که پس از يک دوره استفاده کوتاه که معمولا يک هفته است دور انداخته مي شوند ويک لنز جديد جايگزين آن ميگردد  

در حال حاضر بيشترين نوع مصرف را لنزهاي نرم روزانه دارند که قطر متوسط آنها از 5/13الي 5/14 ميليمتر متغير ميباشد و با يک يا دو انحناء پايه ثابت در دسترس ميباشد .
لنزهاي نرم علاوه بر پوشش تمام قرنيه اغلب دوتا سه ميليمتر دورتر از آن را هم ميپوشاند وتحمل آنها راحت تر است ولي چون شکل قرنيه را بخود ميگيرند نمي توانند آستيگماتيسم قرنيه را اصلاح نمايند و بنابراين درآستيگماتيسم هاي بالاتر از يک ونيم ديوپتر تجويز نميشوند زيرا نمي توانند ديد خوبي را براي بيمار فراهم نمايند .
گذاشتن وبرداشتن لنزهاي نرم به نسبت مشکلتر از لنزهاي سخت است .يکي ديگر از مزاياي لنزهاي نرم هزينه پايين اوليه آن است ولي هزينه مراقبت ونگهداري آن وجايگزيني گاه بگاه آن(که دراثر خراب شدن يا گم شدن وتغيير رنگ لازم ميشود)آنرا جبران مي کند .

احتمالا تا به حال از چشم پزشک خود و یا در کاتالوگ های لنز به این کلمات برخورد کرده اید.

لنزها از مواد مختلفی تشکیل شده اند که در این میان تنها لنزهای سیلیکون هایدروژلی هستند که قابلیت عبوردهی اکسیژن خیلی بالا را دارند و می توان به صورت مداوم حتی تا یک هفته از آنها استفاده کرد.

DK/t یا همان قدرت عبوردهی اکسیژن:

این عدد به ماده تشکیل دهنده لنز بستگی دارد.قدرت عبور دهی اکسیژن در لنزهای رنگی بسیار پایین است.

اما در لنزهای طبی این عدد بالاتر و متفاوت است. در لنزهای سیلیکون هایدروژل طبی معمولا بالاتر از 100 می باشد. جالب است بدانید که سازمان FDA عدد استاندارد برای استفاده شبانه روزی را  110 اعلام کرده بود اما طیاین عدد را به 125 تغییر داده است.پس توجه داشته باشید چنانچه بخواهید با لنز خود بخوابید و به چشمتان آسیبی وارد نشود  باید از لنزی استفاده کنید که قدرت عبور دهی اکسیژن DK/tآن عدد 125 باشد.

درصد آب لنز: Water Content

این درصد میزان آب موجود در لنز می باشد.استاندارد تعریف شده برای این درصد عدد زیر 40 در صد می باش. توجه داشته باشید خصوصا کسانی که در هنگام استفاده از لنز دچار خشکی چشم می گردند بهتر است از لنزهایی استفاده کنند که میزان آب کمتری در تشکیل آن استفاده شده است.

انحنای لنز Base Curve:

این عدد به انحنای لنز اطلاق می گردد. در ایران معمولا عدد بین 8.4 تا 8.9 موجود است. این عدد بسته به نژاد و اقلیم عددی نسبتا ثابت است. مثلا در بین ایرانیان بیشترین Base Curve رایح 8.6 می باشد و کلا رایح ترین انحنا در بین ایرانیان 8.4 تا 8.7 می باشد. به منظور اندازه گیری انحنای چشم خود می توانید نزد پزشک یا اپتومتریست خود کراتومتری کنید.

قطر لنز یا Diameter:

به قطر لنز دیامتر می گویند.دیامتر در بین لنزهای رنگی بسیار اهمیت پیدا می کند.کسانی که سیاهی چشم درشت تری نسبت به بقیه افراد دارند باید از دیامتر های بالاتر از 14.00 استفاده کند.در غیر این صورت رنگ چشمشان از زیر لبه های لنز بیرون زده و از نظر زیبایی دچار مشکل خواهند شد.

ضخامت مرکزی لنز Central Thickness:

لنزها سطح یکنواتختی ندارند بلکه از لبه به سمت مرکز به ضخامت آنها اضافه می شود.به ضخامت مرکزی لنز Central Thickness می گویند.چنانچه شماره چشم شما بالاست بهتر است از لنزهایی استفاده کنید که ضخامت مرکزی کمتری داشته باشند.

منطقه بینایی Optical Zone

جالب است بدانید که تمامی قسمت های یک لنز شماره دار برای برطرف کردن عیوب انکساری به کار نمی رود و تنها قسمتی در مرکز لنز است که ضعیفی چشم را برطرف می کند. این عدد با توجه به شماره لنز متغیر بوده و معمولا در کاتالوگ ها ضخامت مرکزی در شماره 3.00- را درج می نمایند.